અખરોટ એટલે શું? ગ્લોસરી, તેના ઉપયોગ, આરોગ્ય લાભો, રેસીપી

અખરોટ, જે પોષણના પાવરહાઉસ તરીકે સર્વત્ર ઓળખાય છે, તેને હિન્દી અને અન્ય ઘણી ભારતીય ભાષાઓમાં અખરોટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે (દા.ત., મરાઠી અને ગુજરાતીમાં અક્રોડ, તમિલ અને મલયાલમમાં અખ્રોટુ, કન્નડમાં અખ્રોડુ). આ કરચલીવાળા, મગજ જેવા દેખાતા બદામ જુગ્લાન્સ રેગિયા વૃક્ષના ખાદ્ય બીજ છે, જે સામાન્ય રીતે અંગ્રેજી અથવા પર્શિયન અખરોટ તરીકે ઓળખાય છે. જ્યારે તેઓ વૈશ્વિક સ્તરે સમશીતોષ્ણ પ્રદેશોમાં ઉગાડવામાં આવે છે, ત્યારે ભારતમાં જમ્મુ અને કાશ્મીર અખરોટ ઉત્પાદન માટે એક અગ્રણી પ્રદેશ છે, જે ખાસ કરીને તેની કાર્બનિક અને ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળી જાતો માટે જાણીતો છે. અખરોટ સામાન્ય રીતે કાચા, સૂકા અથવા વિવિધ રાંધણ તૈયારીઓના ભાગ રૂપે ખાવામાં આવે છે.

તેમની પોષક પ્રોફાઇલ ઉપરાંત, અખરોટ ભારતના અમુક ભાગોમાં, ખાસ કરીને કાશ્મીરમાં, સાંસ્કૃતિક મહત્વ ધરાવે છે. કાશ્મીરી પંડિતો માટે, અખરોટ શિવરાત્રી (હેરાથ) અને નવરેહ (કાશ્મીરી નવું વર્ષ) જેવા ધાર્મિક વિધિઓ અને તહેવારોનો અભિન્ન ભાગ છે. શિવરાત્રી દરમિયાન, અખરોટને પાણીમાં પલાળીને પ્રસાદ (પવિત્ર અર્પણ) તરીકે વહેંચવામાં આવે છે, જે આશીર્વાદ અને સમૃદ્ધિનું પ્રતીક છે. વસંત તહેવારો માટે તૈયાર કરવામાં આવતી વિધિગત થાળીઓ (થાલી બારુન) માં પણ તેનો સમાવેશ કરવામાં આવે છે, જે વિપુલતા અને નવી શરૂઆત દર્શાવે છે. સાંસ્કૃતિક પ્રથાઓમાં આ ઊંડો સમાવેશ તેમને માત્ર ખાદ્ય પદાર્થથી ઉપરનો આદરણીય દરજ્જો આપે છે.

ભારતીય ભોજનમાં, અખરોટ એક બહુમુખી ઘટક છે જે વાનગીઓની વિશાળ શ્રેણીમાં એક અલગ બદામી સ્વાદ અને ક્રન્ચી ટેક્સચર ઉમેરે છે. તેનો સામાન્ય રીતે એકલા સ્વસ્થ નાસ્તા તરીકે આનંદ લેવામાં આવે છે, ઘણીવાર પચાવવામાં સુધારો કરવા અને કડવાશ ઘટાડવા માટે તેને રાતોરાત પલાળીને ખાવામાં આવે છે, જે આયુર્વેદ દ્વારા ભલામણ કરાયેલ પ્રથા છે. અખરોટનો વારંવાર પરંપરાગત ભારતીય મીઠાઈઓ (મિઠાઈ) જેમ કે અખરોટ બરફી, હલવો, અને લાડુ (એનર્જી બોલ્સ) માં સમાવેશ થાય છે, જે સમૃદ્ધિ અને પોષક મૂલ્ય ઉમેરે છે. તેમની સૂક્ષ્મ કડવાશ તેમને સ્વાદિષ્ટ વસ્તુઓમાં પણ એક ઉત્તમ ઉમેરો બનાવે છે.

ભારતમાં અખરોટના રાંધણ ઉપયોગો મસાલેદાર વાનગીઓ સુધી પણ વિસ્તરે છે. કાશ્મીરી ભોજનમાં, અખરોટની ચટણી (ડૂન ચાટિન) એક પ્રખ્યાત સાથ છે, જે ઘણીવાર અખરોટ, દહીં અને મસાલાઓથી બનાવવામાં આવે છે, અને ચોખા અથવા રોટલી સાથે પીરસવામાં આવે છે. આધુનિક ભારતીય રસોઈયા અને ઘરના રસોઈયા પણ અખરોટ સાથે નવીન રીતે પ્રયોગ કરી રહ્યા છે, તેનો ઉપયોગ કરીમાં ઘટ્ટ કરવાના એજન્ટ તરીકે (દા.ત., અખરોટ અને પાલકની કરી), અખરોટ પેસ્ટો બનાવી રહ્યા છે, અથવા વધારાની રચના માટે પ્રોટીનને ક્રસ્ટ કરવા માટે તેનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. અખરોટનું તેલ, તેની વિશિષ્ટ બદામી સુગંધ સાથે, ડ્રેસિંગ્સ, મેરીનેડ્સ અને વાનગીઓમાં ફિનિશિંગ ટચ માટે પણ લોકપ્રિયતા મેળવી રહ્યું છે.

અખરોટના સ્વાસ્થ્ય લાભો ભારતમાં વ્યાપકપણે સ્વીકારવામાં આવે છે, જે પરંપરાગત આયુર્વેદિક જ્ઞાન અને સમકાલીન વૈજ્ઞાનિક સંશોધન બંને દ્વારા સમર્થિત છે. અખરોટ ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સ (ખાસ કરીને ALA), એન્ટીઑકિસડન્ટો, ફાઇબર, પ્રોટીન અને મેગ્નેશિયમ, પોટેશિયમ અને ઝીંક જેવા આવશ્યક ખનિજોનો સમૃદ્ધ સ્ત્રોત છે. આ પોષક તત્વો તેમને મગજને વેગ આપતા ખોરાક તરીકેની પ્રતિષ્ઠામાં ફાળો આપે છે, જે જ્ઞાનાત્મક કાર્ય, યાદશક્તિ અને માનસિક સ્પષ્ટતાને ટેકો આપવા માટે જાણીતા છે. તેમની ઉચ્ચ ફાઇબર સામગ્રી તેમને પાચન સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ઉત્તમ બનાવે છે, જે આંતરડાના સ્વાસ્થ્ય અને નિયમિતતાને પ્રોત્સાહન આપે છે.

વધુમાં, અખરોટને તેમના હૃદય-સ્વસ્થ ગુણધર્મો માટે વખાણવામાં આવે છે, જે ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ (LDL) ને ઘટાડવામાં અને કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર રોગોના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આયુર્વેદમાં, અખરોટને પ્રભાવમાં ઉષ્ણા (ગરમ) માનવામાં આવે છે અને મજ્જા ધાતુ (અસ્થિ મજ્જા અને ચેતા પેશી) ને પોષણ આપવા અને ઓજસ (પ્રતિરક્ષા સાથે જોડાયેલ મહત્વપૂર્ણ ઊર્જા) ને વધારવા માટે મૂલ્યવાન માનવામાં આવે છે. તેનો પરંપરાગત રીતે એનિમિયા, સાંધાનો દુખાવો અને એકંદર જીવનશક્તિ વધારવા માટે પણ ઉપયોગ થાય છે. અખરોટને રાતોરાત પલાળવું એ પોષક તત્વોના શોષણને વધારવા અને તેમને પચાવવામાં સરળ બનાવવા માટે એક સામાન્ય આયુર્વેદિક ભલામણ છે, જે તેમને ભારતમાં તેમના વ્યાપક સ્વાસ્થ્ય લાભો માટે પ્રિય એક શક્તિશાળી સુપરફૂડ બનાવે છે.

અખરોટના ઉપયોગ રસોઈ માં (uses of walnuts, akhrot in Indian cooking)

ભારતીય જમણમાં અખરોટનો ઉપયોગ શીરો, સલાડ, ચીકી, ડીપ્સ, કેક અને બિસ્કિટ બનાવવા માટે થાય છે.

અખરોટના ફાયદા, આરોગ્ય લાભો (benefits of walnuts, akhrot in Gujarati)

રોજ એક મુઠ્ઠી અખરોટ ખાવાથી સારા કોલેસ્ટ્રોલ (HDL) માં વધારો થાય છે. અખરોટ ઓમેગા ૩ ફેટી એસિડ્સથી સમૃદ્ધ છે જેમાં ઉચ્ચ માત્રામાં ડી.એચ.એ (DHA) હોય છે જે પુખ્ત વયના લોકોની વિચાર શક્તિમાં સુધારો કરે છે અને બાળકોના મગજના સ્વાસ્થ્ય માટે ઉત્તમ છે. ફોલેટ, વિટામિન બી 9 નો સારો સ્રોત હોવાથી, સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે દરરોજ થોડા અખરોટ ખાવાથી ફોલિક એસિડનું સ્તર વધી શકે છે. તેમાં ઓછા ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ હોવાથી અને ફાઇબરથી ભરપૂર હોવાથી, તે ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે પણ સારો વિકલ્પ છે. અખરોટના વિગતવાર ફાયદા જુઓ.

ગ્લાયસીમિક ઈન્ડેક્સ ના અખરોટ ,Walnuts

અખરોટ નું ગ્લાયસીમિક ઈન્ડેક્સ 14 to 20 હોય છે, જે ઓછું ગણાય છે. ગ્લાયસીમિક ઈન્ડેક્સ (જી. આઇ.) એટલે, તમારા રોજના ખોરાકમાં રહેલીકાર્બોહાઈડ્રેટ ચુક્ત સામગ્રી તમારા રક્તમાં શર્કરાના સ્તરને કેટલી ઝડપથી વધારે છે તેનું ક્રમાંક હોય છે. ૦ થી ૫૦ ની નીચેનું ગ્લાયસીમિક ઈન્ડેક્સધરાવતી સામગ્રીની ગણત્રી ઓછા જી. આઇ. માં થાય છે, ૫૧ થી ૬૯ ની વચેનું ગ્લાયસીમિક ઈન્ડેક્સ ધરાવતી સામગ્રીની ગણત્રી મધ્યમ જી. આઇ. માંથાય છે અને ૭૦ થી ૧૦૦ ની વચેનું ગ્લાયસીમિક ઈન્ડેક્સ ધરાવતી સામગ્રીની ગણત્રી ઉચ્ચ જી. આઇ. માં થાય છે. ઉચ્ચ જી. આઇ. ધરાવતી સામગ્રીડાયાબિટીસ અને વજન ઘટાડવા માટે ઉપયુક્ત નથી ગણાતી. અખરોટ જેવી સામગ્રીનું જી. આઇ. ઓછું હોય છે અને તેથી તે તમારા રક્તમાં શર્કરાનાસ્તરને ઝડપથી વધારતું નથી અને શરીરમાં ધીમે-ધીમે શોષાય છે. આવી બધી સામગ્રી વજન ઘટાડવા માટે ઉપયુક્ત ગણાય છે.